De valkerij, de sigarenmakerij en het bloemencorso horen bij Valkenswaard. Maar in een wereld die snel verandert, is het voortbestaan van dit erfgoed niet vanzelfsprekend. Met het Unesco-Parlement der Dingen maken we het op een nieuwe manier zichtbaar, levend en toekomstbestendig, samen met de mensen die het dragen. Zo gaan we het erfgoed vieren én bevragen, en zorgen we ervoor dat ons erfgoed ook in de toekomst blijft verbinden en inspireren.

Het Unesco-Parlement der Dingen is gebaseerd op ideeën van de Franse socioloog en filosoof Bruno Latour (1947–2022). Hij vond dat niet alleen mensen, maar ook dieren, planten, objecten en landschappen een stem zouden moeten hebben in beslissingen die ons allemaal aangaan. In dit project worden zijn ideeën verder ontwikkeld samen met Gerard Rooijakkers, een expert op het gebied van erfgoed en volkscultuur.

In Valkenswaard krijgt dit gedachtegoed een nieuwe, concrete vorm. Hier wordt erfgoed niet alleen gezien als iets dat we moeten bewaren, maar ook als iets dat leeft, iets dat mee kan praten over de toekomst. Zo wordt Valkenswaard een voorbeeld en startpunt van een groter, internationaal gesprek over hoe we samenleven — met elkaar én met de wereld om ons heen.

Unesco is een organisatie van de Verenigde Naties die zich inzet voor vrede, samenwerking en duurzame ontwikkeling. Dat doet ze via onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie, onder het motto: ‘bringing peace in the minds of people’. Unesco wil mensen wereldwijd met elkaar verbinden en zorgen voor meer begrip tussen culturen.

Ook Valkenswaard maakt nu deel uit van dat wereldwijde netwerk, dankzij de erkenning van de valkerij en corsocultuur als immaterieel werelderfgoed. Daarmee draagt de gemeente bij aan het levend houden van waardevolle tradities én aan Unesco’s missie om kennis en cultuur te delen, over grenzen heen.

In december 2021 zijn twee tradities uit Valkenswaard toegevoegd aan de internationale Unesco-lijst voor Immaterieel Erfgoed: de valkerij en de corsocultuur. Deze erkenning onderstreept hun bijzondere culturele waarde, zowel lokaal als wereldwijd.

Corsocultuur
De corsocultuur is erkend als belangrijk erfgoed dankzij inzet van de Nederlandse regering. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap diende namens Nederland het voorstel in. Om de krachten te bundelen is de Corsokoepel opgericht, een landelijke samenwerking die corso-organisaties uit het hele land verbindt en zorgt voor een gezamenlijke aanpak.

Valkerij
De valkerij heeft diepe wortels in Valkenswaard. Al in het Ancien Régime werden hier roofvogels gevangen en getraind voor vorstenhuizen over de hele wereld. Deze traditie is onderdeel van een internationaal Unesco-project, samen met 23 andere landen. De historische band met het Portugese Salvaterra de Magos – waar Valkenswaardse valkeniers ooit verbleven – bestaat nog steeds.

De Unesco-erkenning betekent niet alleen eer, maar ook verantwoordelijkheid: overheden en betrokkenen moeten zorgen dat deze tradities levend blijven en bijdragen aan duurzame ontwikkeling, zoals goed onderwijs en natuurbehoud.

Het Verdrag van Faro (Raad van Europa, 2005) is een uitwerking van Artikel 27 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het benadrukt de maatschappelijke en verbindende waarde van cultureel erfgoed, en het belang van betrokkenheid en deelname door de samenleving. Niet het erfgoed zelf, maar de mens en menselijke waarden staan centraal.

Nederland heeft het Verdrag van Faro in het voorjaar van 2024 ondertekend. In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werkt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed aan de uitvoering hiervan met de Uitvoeringsagenda Faro, gebaseerd op drie kernprincipes:

• Participatie: meedoen en meebeslissen in de erfgoedpraktijk toegankelijker maken.

• Brede definitie van erfgoed: openstaan voor andere erfgoedopvattingen en meer ruimte bieden aan kennis van burgers.

• Erfgoed als hulpbron: cultureel erfgoed verbinden aan sociaal-maatschappelijke doelen.

Om deze visie te ondersteunen, is er een speciale subsidieregeling opgezet voor vernieuwende projecten. Inmiddels zijn er 26 initiatieven geselecteerd die laten zien hoe Faro in de praktijk werkt. Eén van deze projecten is het Unesco-Parlement der Dingen.

De valkerij, de sigarenmakerij en de corsocultuur zijn bijzondere lokale tradities waarin vakmanschap, creativiteit en samenwerking centraal staan. Samen vormen ze het culturele hart van Valkenswaard.

De valkerij is van oudsher onlosmakelijk verbonden met deze regio. Niet voor niets is de naam ‘Valkenswaard’ afgeleid van deze eeuwenoude praktijk. De valkenierscollecties uit de gemeente zijn wereldwijd uniek en vormen een tastbaar bewijs van deze bijzondere geschiedenis. Daarnaast kende de gemeente een bloeiende sigarenindustrie, die generaties lang bepalend was voor het dagelijks leven, en leeft de corsocultuur met haar indrukwekkende bloemencorso’s nog altijd sterk in de gemeenschap.

Deze drie verhalen zijn niet alleen belangrijk voor het verleden, maar vormen ook een bron van trots en inspiratie voor de toekomst. De gemeente grijpt de Unesco-erkenningen aan om dit erfgoed meer zichtbaar te maken met projecten die het grote verhaal van Valkenswaard opnieuw vertellen — voor én met nieuwe generaties.